Vereniging voor en door psychosegevoelige mensen

Hoe verder na een psychose

Inleiding
Soms gaat een psychose voorbij en ben je een ervaring rijker. Soms ook houd je ergens hinder van en kosten dingen je meer moeite dan voor de psychose. Je kunt bang zijn voor ontregeling en een volgende psychose maar het kan ook dat, na de intense betekenissen van een psychose, het leven juist leeg aanvoelt.

Denken en voelen kunnen (tijdelijk) zijn veranderd. Bijvoorbeeld concentratie, geheugen, het plannen en uitvoeren van taken, het leren van nieuwe dingen en sociale communicatie. Ook je gevoel en je stemming kunnen zijn veranderd. Herstellen kan een pijnlijk proces zijn wanneer je gevoel van veiligheid, vertrouwen en controle is geraakt.

Er bestaat nog veel onbegrip en taboe ten aanzien van psychose. Daardoor kunnen je zelfbeeld en zelfvertrouwen worden ondermijnd. Psychiatrische stoornissen raken vaak aan persoonlijke eigenschappen en persoonlijkheid. Voor de mensen om je heen kan dit verwarrend zijn en ze zullen je het eerder verwijten dan bijvoorbeeld een gebroken been of suikerziekte. Je kunt je schamen voor wat je in je psychose hebt gedaan en terugkerende ontregelingen kunnen je veerkracht op de proef stellen.

Zorg en herstel
Het zoeken van een nieuw evenwicht na een verstoring van de balans is mensen eigen. Een nare gebeurtenis moet je een plek geven. Hier geldt het spreekwoord ‘de tijd heelt alle wonden’. De tijd heelt, maar toch wordt het nooit meer helemaal zoals het was.

Bij herstel van een psychose spelen, zoals bij al het lijden, rouw en zelfbeeld een rol. Maar ook het vinden van nieuwe uitdagingen. De meeste mensen hebben uitdaging nodig om gelukkig te zijn en die uitdaging ligt in de regel tussen stress en verveling in.

De GGZ heeft de reputatie herstel niet altijd te bevorderend en herstel zelfs te belemmeren. Bijvoorbeeld door nadruk te leggen op de abnormaliteit van psychotische ervaringen, (te) veel medicatie voor te schrijven en mensen afhankelijk te maken van zorg.

Zelfbeeld
Na een psychose kan je onzeker zijn over wie je bent en wat je (aan)kan. Je zelfvertrouwen heeft een knauw gekregen. Zelfbeeld vormen mensen door zich te vergelijken met de mensen om zich heen. Als je omgaat met heel succesvolle mensen kun je je aan hen optrekken maar sta je zelf mogelijk in de schaduw. Bij mensen die minder presteren mis je wellicht uitdaging. De meeste kans op een wederkerige relatie heb je met mensen die min of meer aan je gelijk zijn. Als je bepaalde problemen hebt kan het prettig zijn met mensen om te gaan met dezelfde problemen. Realiseer je daarbij wel dat voor een goede klik meer nodig is dan een gedeeld probleem.
Als je iets geks of onhandigs hebt gedaan, iets waarvoor je je schaamt, wil je dat liever niet weten. Iedereen gaat daar op een eigen manier mee om. Je kunt je gedrag ontkennen, relativeren of van je af schudden. Je kunt ook de mensen in je omgeving naar beneden halen zodat je er zelf beter uitspringt. (Bij dat laatste maak je jezelf overigens niet erg geliefd). Dit zijn voorbeelden: misschien heb je zelf wel een hele eigen manier om hiermee om te gaan.
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag is waarschijnlijk de meest sociale manier om hiermee om te gaan. Dan kan je er iets van leren en het achter je laten.

Jeanny (Anoiksislid):
Het doet me goed als mensen me accepteren maar mijn diepste gevoel van eigenwaarde is niet meer van hen afhankelijk. Ik voel me gedragen door iets dat groter is. Ik blijf aanvaard, ook als ik faal.

Rouw
Als het je niet lukt te bereiken wat je wilt bereiken kan dat voelen als een verlies. Verlies van een stukje van je (gezonde) zelf. Daar kun je boos en verdrietig van worden. De eerste reactie die mensen dan hebben is om dit te ontkennen. Daarmee bescherm je jezelf (tijdelijk) tegen een nare emotie maar je komt er niet verder mee. Om verlies te verwerken is het kunnen aanvaarden van die verliesgevoelens een eerste stap. Het onderdrukken van gevoelens kost namelijk veel energie en verlengt het rouwproces.
Als je je verlies kunt aanvaarden kun je jezelf en je omgeving aanpassen aan je eigen mogelijkheden (op dat moment). Je rouw voltooi je door verwachtingen die horen bij ‘vroeger’ achter je te laten en te investeren in nieuwe dingen en nieuwe relaties die je kunnen inspireren.

Balans en ontwikkeling
Om in balans te blijven is het nodig grenzen te kunnen stellen en hulp te kunnen vragen. Misschien gaat dit je goed af, misschien valt hier voor jou nog iets te leren.
Voor ontwikkeling geldt ‘if you don’t use it, you lose it’ of te wel je moet actief blijven en je vaardigheden blijven gebruiken om achteruitgang te voorkomen. Regelmatig een kleine uitdaging aangaan is dus heilzaam. En als die uitdaging leidt tot een succesje draagt het ook nog bij aan je geluk!
Tegenslag hoort bij het leven maar als je een beperking hebt kun je zoveel tegenslag tegenkomen dat je je er door uit het veld laat slaan. Omgaan met tegenslagen is voor mensen met schizofrenie een extra uitdaging. Als je meer wilt dan je kunt waarmaken betekent dat een rouwproces. Anderzijds kun je wel leren om voor jezelf op te komen en anderen te vragen rekening met je te houden.
Structuur en sociale contacten zijn voor de meeste mensen van groot belang. Dit wordt vaak gevonden in werk (en/of opleiding). Ook als het werk niet ideaal is draagt het toch nog bij aan de balans. Dat betekent natuurlijk niet dat je geen eisen mag stellen aan de structuur, de tijd en de contacten in het werk. Je moet het immers wel kunnen volhouden. En als je toe bent aan een nieuwe uitdaging kan werk daartoe een middel zijn!

Sport is goed voor het lichaam èn de geest. Minimaal een keer per week sporten, fitnessen of hardlopen naast een dagelijks wandel of fietstochtje draagt bij aan een beter welbevinden. (conditie, concentratie enz.)

Metabool syndroom: Psychiater Wiepke Cahn: schizofrenie:
Vereniging Anoiksis from Anoiksis on Vimeo.